Over de thorax, laptopgebruik, thuiswerk en stress

Thuiswerk. Na de COVID-19 pandemie zijn we er allemaal mee geconfronteerd. Calls en virtuele meetings op een stille plek thuis, presentaties updaten aan de keukentafel, nog snel wat mails afwerken op de sofa. De grote gemene deler? De laptop. Op de schoot, op de tafel, hopelijk niet in bed! Maar die laptop en een juiste houding, daar wringt vaak het schoentje. Zeker in combinatie met stress kunnen er heel wat foutieve en vaak ook pijnlijke ketens ontstaan in ons lichaam. Hoe de laptop, stress en je thorax (borstkas) op elkaar inhaken, dat legt osteopaat Isabel De Vos ons graag uit.

De thorax als scharnierpunt

Onze thorax kan je zien als een knooppunt tussen verschillende structuren in ons lichaam. Osteopaat Isabel De Vos: “De thorax is een belangrijk torsiepunt. Je zou het qua beweeglijkheid bijna letterlijk als het middelpunt van ons lichaam kunnen zien. Door zijn anatomische bouw (ruggengraat, ribben, borstbeen) vormt het als het ware een cirkel, waardoor de thorax voornamelijk instaat voor onze rotatiebewegingen. Als er zich door foute gewoonten, slechte houdingen, stress,.. blokkades ontwikkelen in deze regio, kan dit onze rotatiebeweeglijkheid aanzienlijk verminderen en zowel naar boven als naar onder een hele keten aan reacties teweeg brengen (zie onder).

Ook neurologisch vormt onze borstkas een heel interessante regio. Heel wat spieren en organen worden van hieruit bezenuwd. Zodra de borstkas te gespannen komt te zitten, zie je vaak allerlei problemen opduiken. Soms direct op de borstkas zelf, soms ook weer indirect via musculaire en/of neurologische ketens.

Zo speelt het middenrif ook een voorname rol in dit verhaal. Je kan dit zien als een soort van grote musculaire koepel die de borstkas langs onder scheidt van de buikholte en onze thorax bij elke ademhaling in beweging brengt en houdt. Ons middenrif hangt aan de rugzijde vast aan de thoracolumbale overgang (de plaats waar onze thoracale wervels (borstwervels) en lumbale wervels (lendewervels) in elkaar overlopen). Deze thoracolumbale zone is op zijn beurt ook weer een belangrijke plaats waar grote spieren hun aanhechting of neurologische oorsprong vinden en bezenuwt een deel van onze spijsverteringsorganen. Het verhaal van de ketens is dus ook hier weer van toepassing.

Al deze info maakt het reeds duidelijk dat onze borstkas een heel interessante en vooral ook belangrijke zone is om na te kijken en mee aan de slag te gaan tijdens een osteopatische behandeling. Maar ook in je dagdagelijkse werk- en privéleven. Een borstkas die soepel en ontspannen is, zorgt dus dat er een vlotte inwerking en samenwerking ontstaat met tal van andere structuren in ons lichaam. Alleen is dat in de praktijk niet altijd het geval…

De laptop en het harnasgevoel

Wanneer we urenlang achter een laptop zitten, vaak in een foutieve houding, dan gaan we die thorax helemaal laten “inzakken”. Isabel legt uit: “Heel simpel gezegd hebben we de neiging om als het ware helemaal “dicht te klappen” rond een laptop. Het is een combinatie van verschillende factoren die daarvoor zorgt. We buigen eerst en vooral ons hoofd omlaag in de richting van het scherm, dat vaak te laag staat. Die knik naar beneden vormt een nefaste houding en geeft veel musculaire spanning op je nek en bovenrug. Tegelijkertijd zie je ook dat de handen naar een meestal kleiner toetsenbord op de laptop gaan. Of erger naar die piepkleine touchpad. Dit brengt onze schouders naar elkaar toe en na een tijdje beginnen we ze vaak zelfs omhoog te trekken.” De optelsom? We plooien als het ware helemaal naar voor, ‘rondom’ de laptop met alle gevolgen vandien voor onze houding en dus ook voor ons hele lichaam.

Deze, vaak langdurig, verkeerde houding geeft meteen een effect op de borstkas. “Door dat ‘dichtklappen ’ondervindt onze borstkas een grote bewegingsbeperking. Ze kan als het ware minder ‘openen’. Zo belemmer je natuurlijk ook je ademhaling een stuk, je gaat minder diep ademen en je creëert spanning op de hele borstkasregio.

Door deze onnatuurlijke positie en alle lichamelijke gevolgen, kunnen er zich dus heel wat klachten ontwikkelen. Dit kan zich uiten in zowel musculaire en neurologische problemen, maar evengoed in een verminderde bloedcirculatie naar je armen, hoofd… Denk maar aan spanning op je trapezius-of monnikskapspier (trapeziussyndroom), tintelende vingers/handen, nek- en hoofdpijnklachten, druk op of rondom je borstkas, wazig zicht, minder energie,…Je kan het eigenlijk perfect vergelijken met het dragen van een harnas of korset, waarbij je je borstkas volledig gaat insnoeren. Dat dit een onaangenaam gevoel teweeg brengt, kan je waarschijnlijk bijna voelen wanneer je dit aan het lezen bent (lacht)”, legt Isabel uit.

De thorax en de stijgende en dalende ketens

Wie een hele werkweek aan de keukentafel kampeert met de laptop, ontwikkelt mogelijks klachten die in het verlengde van de borstkas liggen. En dat mag je letterlijk nemen. Isabel legt uit: “Spanning op de borstkas kan een trigger zijn voor stijgende en dalende ketens in ons lichaam. Van nekklachten tot lagerugklachten: alles staat in verbinding met elkaar.

Nekpijn, schouderpijn (trapeziussyndroom), hoofdpijn, soms zelfs duizeligheid en tandenknarsen (bruxisme),… als we over stijgende keten spreken. Kijken we naar de dalende keten dan zien we lagerugpijn, bekkenklachten, liespijn. Ja, zelfs knieproblemen”

Als het meer uitgesproken is, merk je soms een zwaartegevoel in één of beide zware armen, tintelingen in de vingers, een slapend gevoel in de arm (thoracic outlet syndrome, TOS) of zelfs moeite met diep ademhalen en/of een drukkend gevoel op de borstkas. “Hoe langer je bepaalde klachten negeert of hoe frequenter je die foutieve houdingen aanneemt, hoe meer uitgesproken en verspreid het klachtenpatroon vaak wordt”, vertelt Isabel. In elk geval toont het weer heel mooi aan hoe de ribbenkast een scharnierpunt is. Isabel voegt eraan toe: “Je kan dat “cascade-effect” mooi nagaan. Vb. Een thorax die minder of niet mobiel is, zal rechtstreeks een invloed hebben op onze ademhaling en ons middenrif. Op die manier ontstaat er vaak ook een spanning of blokkade op de thoracolumbale zone. Aangezien onze heupbuigers (iliopsoasspieren) rechtstreeks aanhechten op deze zone en er ook neurologisch door bezenuwd worden, kan dit dus een spanning op deze spieren geven en deze kunnen op hun beurt een foutieve kanteling op het bekken veroorzaken. Dit zorgt dan weer vaak voor lagerugklachten, liespijn, zelfs darmproblematiek.

De thorax en padel

Isabel zet graag even een actuele sport in de kijker waar je heel mooi de link met de borstkas en het middenrif kan illustreren. “Padel is momenteel een heel populaire sport waarbij de sporters vaak veel intensieve en bruuske (torsie)bewegingen gaan maken. Als je middenrifzone vast zit (omdat je overdag de hele dag aan je laptop werkt of veel stress ervaart), dan krijg je een pak minder torsiemogelijheid in je lichaam. Het resultaat is dat die felle, korte bewegingen dan via zo’n dalende keten veel meer belasting kunnen gaan geven op het bekken en de onderrug. Daar zien we dan ook vaak klachten opduiken. Je gaat hierdoor bewust of onbewust anders en vooral minder soepel gaan bewegen op het padelterrein. Velen blijven daarentegen wel voluit gaan voor elke bal... Hier kan je zelf de puzzel leggen en zien dat dit een voedingsbodem is voor spierblessures, verrekkingen, knieproblematiek en tal van andere blessures.” Wie de volgende keer het padelterrein betreedt, negeert het dus beter niet als er klachten zijn rondom de borstkas- of middenrifzone.

Stress als stille multiplicator

Een foute houding achter de laptop is al een recept voor problemen, maar de toevoeging van stress zorgt voor een heel verraderlijke cocktail. Hoe we het ook draaien of keren: iedereen kampt wel eens met stress. En die is er in allerlei vormen en maten: professioneel, familiaal of emotioneel,... Wanneer we zo’n stress ervaren, uit zich dat vaak ook op ons lichaam, bewust of onbewust. De thorax is daarbij dikwijls een probleemzone.

Isabel verklaart: “Stress is er in vele gradaties, van werk tot thuis. Zeker in combinatie met langdurig (foutief) laptopgebruik, kan je geleidelijk aan felle problematieken ontwikkelen. Stress zal bovenvermelde klachten namelijk heel vaak uitvergroten. Hoe intenser of langduriger de stress, hoe oppervlakkiger je ademhaling wordt. Dit zal de spanning op het middenrif en dus ook dat ‘harnasgevoel’ rond onze borstkas alleen maar versterken.”

Bovendien oefent stress ook een invloed uit op ons autonome (= onwillekeurige, onbewuste) zenuwstelsel, wat bestaat uit 2 delen: het parasympatisch (=rust) en orthosympatisch (=actie) systeem. “Stress duwt je vooral in een fight- or flight modus, die het orthosympatische systeem in overdrive laat gaan. Je systeem wordt, zeker bij chronische stress, dus zo goed als continu getriggerd, waardoor je merkt dat het heel moeilijk wordt om terug rust te vinden. Als de wisselwerking tussen deze 2 systemen van ons autonome zenuwstelsel niet meer in balans is, geeft dit als het ware een hefboomsysteem op je klachten”, verduidelijkt Isabel.

In de praktijk zijn patiënten zich soms heel moeilijk bewust van hun stress en wat dit teweeg brengt in hun lichaam. Zo stipt Isabel aan dat ze vaak op de behandeltafel patiënten ziet waarbij de thorax helemaal vast zit, terwijl deze dit zelf niet altijd zo aanvoelen of het als ‘gewoon’ beschouwen. Het samenspel van een slechte houding, laptopgebruik en stress, zorgt dus vaak voor onderliggende klachten zoals moeilijk kunnen ontspannen in het hoofd en/of lichaam, slaapproblemen, rusteloosheid, tot zelf angsten... “Het gevolg is dat er geen “flow” meer zit in die borstkasregio. Deze voelt als het ware aan als een ‘blok beton’ wanneer je ze van links naar rechts probeert te bewegen en mensen ervaren dit ook zo wanneer ik hen hierop wijs. Een soepele borstkas is dus van heel groot belang voor een goede beweeglijkheid in de rest van ons lichaam (kijk maar naar al die stijgende en dalende ketens), maar geeft tegelijk ook letterlijk en figuurlijk meer ademruimte. Daarom is de borstkas- en middenrifregio een zone die ik bijna altijd mee zal nakijken en behandelen, ookal heeft de patiënt daar geen rechtstreekse klachten. Als je deze zone losmaakt, zie je vaak al hele mooie veranderingen gebeuren in het lichaam”.

“Psychosomatische klachten komen jammergenoeg frequent voor en stress zelf is natuurlijk vaak een complex gegeven. Extra ondersteuning is soms nodig en het is als osteopaat dan ook heel belangrijk de patiënt hier in de eerste plaats al gewoon bewust van te maken. Via specifieke tips zoals vb. ademhalingsoefeningen (hartcoherentie is heel effectief!), spieroefeningen of doorverwijzing naar een psycholoog, coach, yogaschool,… kan je ook een goede verdere ondersteuning bieden.”

Work and play and move

Hoe zorg je er dan tijdens het thuis- of kantoorwerk voor dat die laptop en je thorax elkaar niet gaan tegenwerken? Vooral de lange onafgebroken periodes achter de laptop, al dan niet in een foutieve houding, zijn een echt werkpunt. Isabel: “Investeren in een extern toetsenbord en muis (liggend of staand), een verhoogje voor je laptop zelf of beter nog een apart scherm zijn een echte must! Ik zeg vaak tegen patiënten: “Probeer zeker het minimale te doen: werk met een apart klavier en zet je laptop op ooghoogte. Desnoods op wat boeken of een schoenendoos! (lacht)”.

Meer over ergonomie? Lees zeker het artikel met osteopaat Ingmar Eyben waarin dieper wordt ingegaan op de ergonomische werkplek

“Daarnaast is dé sleutel om je lichaam ook effectief in beweging te brengen”, voegt Isabel er aan toe. “Zet desnoods een timer en sta op z’n minst elk uur even recht. Maar zelfs terwijl je je zit, kan je gaan bewegen op je stoel. Geen excuses meer (lacht)! Kantel je bekken afwisselend voor- en achterwaarts, maak cirkelbewegingen met je schouders, haak je handen in elkaar en stretch ze achter je stoel,… Zo ‘open’ je als het ware je borstkas na een hele poos in die ‘dichtgeklapte’ positie voor je laptop te hebben gezeten. Een zit-sta tafel is zeker ook een goed idee.”

“Als je een zittende job hebt, probeer er dan vb. ook voor te zorgen dat je hobby’s beweging en ontspanning bevatten. De intensiteit hiervan bepaal je uiteraard zelf. Dit kan gaan van wandelen tot hardlopen, van aqua-aerobic tot baantjes zwemmen, maar ook yoga, pilates, tai chi… zijn absoluut aangewezen. Het houdt je lichaam soepel en maakt je hoofd leeg. Wie van de laptop naar het televisiescherm verschuift, om dan tussendoor vaak ook urenlang op de gsm te zitten tokkelen, zal natuurlijk sneller problemen ontwikkelen.”

Isabel voegt er trouwens aan toe dat de studenten op school het best ook aandacht hebben voor een goede houding. “We zien in het onderwijs steeds vaker laptops en tablets verschijnen op meestal lage bureaus met slechte stoelen. Een juiste houding is natuurlijk van groot belang, omdat ook kinderen/jongeren met bovenstaande problematieken kunnen kampen. Langdurig (foutief) laptopgebruik speelt hier ook een hele belangrijke rol. Om nog maar te zwijgen van die gsm. Jong geleerd is alvast oud gedaan (lacht)." Osteopaat Vlaanderen heeft er zelfs een campagne aan gewijd.

Zou de toekomst met VR/AR en toestellen zoals de Apple Vision Pro een verschil maken? “Wie weet, maar je zou kunnen verwachten dat je ook daar een verschuiving van de klachten kan krijgen natuurlijk. Omdat de headsets vaak vrij zwaar zijn, plaatsen deze weer extra druk op de nek en andere spieren”, zegt Isabel.

“Spatial computing” is nog toekomstmuziek maar laptops, gsm’s…en thuiswerk blijven vast dagelijkse kost. Thuis of op kantoor. Dus houdt Isabel graag een pleidooi om “die fantastisch boeiende regio van de borstkas” goed in de gaten te houden. Bijvoorbeeld als je dit artikel aan het lezen bent. We zijn aan het einde gekomen dus: stretchen en bewegen maar. Breng die schouders en bekken in actie en tijd voor een pauze!

Heb je zelf last of kom je graag preventief eens langs?
Reserveer hier je afspraak.

Bron: www.osteopaat.vlaanderen.be
Auteur: Isabel De Vos