De invloed van de nervus vagus op onze gezondheid
De nervus vagus, ook wel de tiende hersenzenuw of de zwervende zenuw genoemd, is een cruciale, maar vaak over het hoofd geziene speler in ons zenuwstelsel. Deze complexe zenuw loopt vanuit de hersenen naar verschillende organen in de borst- en buikholte en speelt een sleutelrol bij het reguleren van verschillende lichaamsfuncties. Recente studies hebben aangetoond dat het activeren en versterken van de nervus vagus aanzienlijke voordelen kan opleveren voor onze gezondheid.
In het boek 'Versterk je nervus vagus' reikt Luc Swinnen ons waardevolle instrumenten aan om de nervus vagus te versterken. Door bewuste keuzes te maken op het gebied van ademhaling, sociale verbindingen, lichaamsbeweging, voeding en slaap, kunnen we de nervus vagus activeren en een gezonder leven leiden.
Wat is de nervus vagus?
Om te begrijpen wat de nervus vagus is, moeten we een kort woordje uitleg geven over het zenuwstelsel. Dat bestaat uit een perifeer en een centraal zenuwstelsel.
Binnen het perifeer zenuwstelsel maken we onderscheid tussen het somatisch en het autonoom zenuwstelsel.
Het somatisch zenuwstelsel ontvangt informatie via onze zintuigen en zendt dan signalen naar de spieren. Die kunnen wij dan opspannen of ontspannen wanneer we dat willen.
Ons autonome zenuwstelsel reguleert alle automatische functies van ons lichaam, zoals onze spijsvertering en ons hartritme. Dit werkt grotendeels zelfstandig: we kunnen er met specifieke oefeningen wel invloed op uitoefenen maar niet rechtstreeks.
Het autonome zenuwstelsel kunnen we op zijn beurt weer onderverdelen in het orthosympatisch zenuwstelsel enerzijds en het parasympatsch zenuwstelsel anderzijds.
In de klassieke visie veroorzaakt het orthosympathisch zenuwstelsel de gekende ‘fight or flight’ reactie bij stress.
Het parasympatisch zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel na een stressvolle situatie.
De Amerikaanse wetenschapper Stephen Porges breidde deze visie uit. Volgens zijn polyvagaaltheorie valt het parasympathisch zenuwstelsel nog uiteen in twee delen: de ventrale vagus en de dorsale vagus. De ventrale vagus zorgt voor herstel en ontspanning na een stressvolle gebeurtenis. De dorsale vagus veroorzaakt een 'freeze'-reactie bij gevaar.
Het polyvagale systeem bestaat zo uit drie delen die elk voor een bepaalde reactie zorgen bij gevaar:
De dorsale vagus -> ‘freeze’
De (ortho)sympathicus -> ‘fight/flight’
De ventrale vagus -> ‘connect’ (connectie, verbinden met anderen)
Die laatste reactie hebben we te danken aan de evolutie. Om in leven te blijven, helpt het immers niet altijd om te bevriezen, te vluchten of te vechten. In verbinding staan met anderen, samen sterk staan, blijkt tegenwoordig een stuk efficiënter bij gevaar. Zeker nu het in onze maatschappij steeds minder de wilde leeuwen of kannibalen zijn die op de loer liggen om ons aan te vallen, maar eerder burn-outs, stress en depressie.
Een gezonde nervus vagus is van vitaal belang voor ons welzijn.
Het helpt ons immuunsysteem te versterken, ontstekingen te verminderen, en het bevordert een gezonde spijsvertering. Bovendien heeft het een positieve invloed op onze cognitieve functies, zoals geheugen en concentratie. Kortom, een goed functionerende nervus vagus is de sleutel tot een gezonder en gelukkiger leven. In de moderne wereld worden we echter vaak blootgesteld aan allerlei stressoren, zoals technologie, werklast en sociale druk. Dit kan een negatieve invloed hebben op onze nervus vagus.
De nervus vagus en ons welzijn
Stress is een veelvoorkomend probleem in onze moderne samenleving, en het heeft een aanzienlijke invloed op onze fysieke en mentale gezondheid. De nervus vagus speelt een essentiële rol in hoe ons lichaam reageert op stress. Een geactiveerde nervus vagus vertraagt de hartslag, verlaagt de bloeddruk en stimuleert de spijsvertering. Dit alles draagt bij aan een gevoel van kalmte en welzijn. Een goed functionerende nervus vagus helpt ons dus beter ontspannen en kalmeren na een stressvolle gebeurtenis. Aan de andere kant kan een slecht functionerende nervus vagus leiden tot langdurige stress en zelfs burn-out.
De nervus vagus en emoties
Naast het reguleren van stress, heeft de nervus vagus ook invloed op onze emoties. De zenuw heeft een directe verbinding met de amygdala, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het verwerken van emoties. Wanneer de nervus vagus geactiveerd is, kunnen we beter omgaan met negatieve emoties en ons gelukkiger voelen. Dit verklaart waarom sommige mensen van nature veerkrachtiger zijn dan anderen, en ook waarom sommige vormen van meditatie en ademhalingsoefeningen gunstige effecten kunnen hebben op ons emotioneel welzijn.
De nervus vagus en ons immuunsysteem
Een boeiende ontdekking is dat de nervus vagus een invloed heeft op ons immuunsysteem. Het kan ontstekingsreacties onderdrukken die optreden als reactie op ziekten of stress. Door het immuunsysteem te reguleren, kan de nervus vagus helpen bij het voorkomen van auto-immuunziekten en andere aandoeningen die verband houden met ontstekingen.
Factoren die de nervus vagus beïnvloeden
Verschillende factoren kunnen van invloed zijn op de gezondheid van onze nervus vagus.
Stress,
een sedentaire levensstijl,
slechte eetgewoonten en
slaapgebrek
kunnen allemaal leiden tot een verminderde werking van de nervus vagus.
Gelukkig zijn er manieren om deze zenuw te versterken en te stimuleren.
Voor meer informatie over de polyvagaaltheorie en praktische tips verwijzen we graag door naar
het boek 'Versterk je nervus vagus' van Luc Swinnen, uitgeverij Lannoo.
Bronnen:
www.webmd.com
www.ncbi.nlm.nih.gov
www.scientificamerican.com
auteur: Annemie Vandeweerdt, gezondheidsjournalist
