Artrose : symptomen en diagnose

Artrose of osteoartritis is een chronische en degeneratieve gewrichtsziekte waarbij de kwaliteit en dikte van het kraakbeen achteruitgaat. Vaak is de kwaliteit van het kraakbeen al een tijdlang minder geworden voor je iets merkt. Soms laat een röntgenfoto afwijkingen zien, maar heb je nauwelijks klachten. Veel mensen hebben dan ook artrose zonder dat zij het weten. Anderen ondervinden daarentegen wel last. Welke symptomen kunnen leiden tot de diagnose?

Lees ook: Wat is artrose of osteoartritis?

Wat zijn de symptomen van artrose?

Pijn

Het aangetaste gewricht kan pijnlijk zijn tijdens of na beweging. Is men uitgerust, dan voelt men weinig of niets. De pijn neemt toe in de loop van de dag. Je hebt er vaak ook last van als je gaat bewegen nadat je lang in dezelfde houding hebt gezeten. Dit heet startpijn.

Er is een opeenvolging van pijnlijke opstoten, met tussenin kalmere periodes. Naarmate de ziekte vordert, is de pijn vaker aanwezig en kan het gewricht moeilijker te bewegen zijn. Pijn kan zich dan ook bij rust laten voelen, soms ook 's nachts.

Het gewricht kan ook gevoelig zijn bij aanraking of lichte druk.

Door de pijn ga je het gewricht anders belasten en krijgen de spieren en pezen een zwaardere taak. Zij kunnen hier op hun beurt door overbelast raken met als gevolg pijn en stijfheid.

Stijfheid

Gewrichtsstijfheid is het meest merkbaar bij het wakker worden (ochtendstijfheid) of na een periode van rust (‘startstijfheid’). Wanneer men beweegt verdwijnt het gevoel van stijfheid normaal binnen het halfuur.

Verlies van beweeglijkheid: door pijnlijke, stijve gewrichten kan je minder makkelijk bewegen. Het kan bijvoorbeeld moeilijker zijn om je nek te draaien, je arm te heffen, knie te buigen of te strekken of je grote teen te krommen. Dit neemt verder toe naarmate de slijtage toeneemt.

Door de artrose kunnen ook de spieren rond het aangetaste gewricht verzwakken. Hierdoor neemt de stevigheid en stabiliteit van het gewricht af. Het gevolg is dat er meer belasting op de pezen komt, waardoor de pijn toeneemt, en het reeds beschadigde kraakbeen extra belast wordt.

Gewrichtspijn en stijfheid kan zo ernstig worden dat het, bij artrose van heupen of knieën moeilijk wordt om nog te stappen zonder rollator of hulp, of de trap te nemen. Pijn en instabiliteit vergroten de kans om te vallen. Sommige mensen zijn niet meer in staat om te werken.

Zwelling

Soms is het gewricht wat gezwollen. Dit komt door een lokale ontsteking, bijvoorbeeld na sterke overbelasting, zoals na een grote schoonmaak. Deze ontstekingen zijn geen teken van reumatoïde artritis.

Gevoelloosheid

Bij artrose van rug of nek kan soms gevoelloosheid en krachtverlies in armen of benen optreden. De benige uitsteeksels die aan de randen van de gewrichten kunnen ontstaan (zogenaamde osteofyten of papegaaibekken), kunnen namelijk op de zenuwen gaan drukken. Als dit lang duurt kan de zenuw uitvallen.

Kraken van de gewrichten

Men kan een raspend gevoel hebben of het gewricht horen kraken bij bewegingen. Dit is een veel voorkomend verschijnsel bij artrose en is niet schadelijk of pijnlijk. Het geluid zegt niets over de ernst van de aandoening.

Beenderige knobbels

Naarmate de artrose toeneemt, kunnen er harde knobbeltjes rond de gewrichten ontstaan.

Bij artrose in je knie kan een stukje bot afbreken en los in het gewricht komen te liggen. Dit zijn de zogenaamde 'gewrichtsmuizen'. Deze kunnen op een gegeven ogenblik klem gaan zitten, waardoor het gewricht op slot gaat. Om verdere beschadiging van het bot te voorkomen, worden deze muizen meestal operatief verwijderd.

Veranderingen in lichaamshouding

Na verloop van tijd kan de stand van je botten ten opzichte van elkaar veranderen. Hierdoor verandert je houding. Je knieën gaan bijvoorbeeld naar binnen staan, de vingers kunnen scheef komen te staan of je grote teen gaat naar buiten wijzen. Dit heeft een invloed op de manier waarop andere gewrichten, pezen en spieren worden belast.

Bij pijn, zwelling of stijfheid in de gewrichten die langer duurt dan twee weken, kan je best een arts raadplegen.

Hoe wordt de diagnose van artrose gesteld?

De diagnose wordt meestal gesteld op basis van de aard van de klachten. Tijdens een lichamelijk onderzoek zal de arts het gewricht controleren op gevoeligheid, zwelling, roodheid, beweeglijkheid (of beperkingen bij het bewegen van het gewricht) aanwezigheid van vocht en voelbare vergroeiingen. Soms vertonen de vingers typische artroseknobbels (de zogenaamde Heberden nodulen en Bouchardnodulen). Daarnaast kunnen verschillende testen zoals een röntgenfoto aangewezen zijn om tot een diagnose te komen

• Radiografieën of X-stralen: De informatie die dit oplevert is vaak beperkt. Op de foto kunnen afwijkingen te zien zijn, terwijl je toch weinig klachten ervaart. Omgekeerd kan de foto er goed uitzien, terwijl je veel pijn hebt. Een radiografie kan soms een vernauwde gewrichtsruimte aantonen ten gevolge van het afslijten van het kraakbeen. Een radiografie kan ook beenderige knobbels aantonen. De kwaliteit van het kraakbeen is echter niet te zien op de foto. Vaak hebben mensen afwijkende radiografieën nog voor er symptomen optreden.

• Echografie: Een echografie van het gewricht in kwestie kan lokale ontstekingen opsporen.

• MRI: Met een MRI-scan kunnen veranderingen in het kraakbeen worden herkend. Dit kan nuttig zijn bij het bepalen van wat precies de oorzaak is van de pijn.

• Laboratoriumtesten: Artrose is niet vast te stellen door bloedonderzoek. Bloedtesten kunnen wel helpen om andere oorzaken van gewrichtspijn, zoals reumatoïde artritis, jicht of een ijzerstapelingsziekte, uit te sluiten. Gewrichtsvloeistof of synoviaal vocht kan uit het gewricht getrokken worden met behulp van een naald en spuit. Door onderzoek van de gewrichtsvloeistof kan men bepalen of er ontsteking, jicht of infectie aanwezig is.

Bronnen:

www.reumanet.be
www.artrose.org
www.poly-artrose.nl
www.reumanederland.nl
www.bewegenzonderpijn.com

auteur: Sofie Van Rossom, gezondheidsjournalist